ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

• Μιμείται ήχους 
• Αντιδράει στους ήχους, γυρνάει το κεφάλι του για να κοιτάξει προς την πηγή τους
• Ανάλογα την ανάγκη που θέλει να εκφράσει κλαίει διαφορετικά
• Χρησιμοποιεί διάφορες μορφές έντασης στη φωνή
• Ακούει κάθε μορφή ομιλίας
• Χαμογελάει όταν κάποιος του μιλάει
• Αναγνωρίζει φωνές 
• Χρησιμοποιεί ήχους ή χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει
• Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /p/, /b/ και /m/ στο βάβισμα

• Χαμογελάει 
• Κυλάει το κεφάλι από μπροστά προς τα πίσω και από πίσω προς τα μπροστά
• Ανασηκώνει το κεφάλι και τους ώμους σε πρόσθια θέση
• Κάθεται ενώ χρησιμοποιεί τα χέρια για υποστήριξη
• Παρακολουθεί τα δικά του χέρια
• Κραδαίνει αντικείμενα με το ένα χέρι αλλά συχνά αποτυχαίνει 
• Σχηματίζει φουσκάλες με τα χείλη του
• Εντοπίζει οπτικά ανθρώπους και αντικείμενα

• Εστιάζει το βλέμμα του σε ενήλικα που βρίσκεται κοντά του
• Χαμογελάει όταν κάποιος ενήλικας στρέφει την προσοχή του στο μέρος του
• Κοιτάζει τον εαυτό του στον καθρέφτη και χαμογελάει.
• Δείχνει προτίμηση στην μητέρα του έναντι άλλων προσώπων
• Μιμείται απλές εκφράσεις προσώπου των ενηλίκων και μοιράζεται το συναίσθημα με εκείνον
• Παρακολουθεί τα δικά του χέρια !!(το βρήκα ως κοινωνικοποίηση!!) 
• Τραβάει διάφορα μέρη του σώματος ενηλίκων (όπως είναι η μύτη) 

• Αντανακλαστικά τραβάει κάποιο πανί που το εμποδίζει να βλέπει
• Κουνάει τα παιχνίδια του που παράγουν διάφορους ήχους (πχ κουδουνίστρα)
• Αναζητεί αντικείμενα που έχει δει στο περιβάλλον του και δεν τα βλέπει πλέον
• Βάζει και βγάζει διάφορα αντικείμενα μέσα και έξω από ένα κουτί 

*Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας δεν αντιδράει στους ήχους τότε ελέγξτε την ακοή του. 

• Δεν ψάχνει γύρω του για ανθρώπους να μιλάνε.
• Δεν αντιδράει όταν του μιλάτε.
• Δεν ακολουθεί με το βλέμμα του κινούμενα αντικείμενα.
• Εάν δεν δείχνει ενδιαφέρον για τα πρόσωπα του περιβάλλοντός του.
•  Δε παράγει ήχους που περιέχουν κάποιο σύμφωνο και φωνήεν π.χ.: «μπα», «γκου».
• Έχει πολύ περιορισμένο φωνητικό ρεπερτόριο

• Αντιλαμβάνεται το «ναι» και το «όχι»
• Ανταποκρίνεται σε απλές εντολές
• Καταλαβαίνει και ανταποκρίνεται στο όνομα του
• Χρησιμοποιεί ηχητικές προσεγγίσεις
• Αντιλαμβάνεται λέξεις για απλά αντικείμενα (π.χ. φλιτζάνι, παπούτσι, χυμός)
• Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους
• Χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά τα ουσιαστικά (μαμά, μπαμπά)
• Μιμείται τους ήχους της ομιλίας των ανθρώπων
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεων
• Βαβίζει χρησιμοποιώντας μακριά και κοντά σύνολα ήχων
• Πραγματοποιεί ένα ευρύ φάσμα ήχων
• Ξεκινάει και χρησιμοποιεί ήχους ομιλίας για να τραβήξει την προσοχή 
• Ακούει όταν του μιλάνε
• Ξεκινά την αντικατάσταση του βαβίσματος σε ασυνάρτητη ομιλία
• Χρησιμοποιεί ηθελημένα το λόγο για πρώτη φορά 

• Μπουσουλάει
• Στέκεται ή περπατά με βοήθεια
• Προσπαθεί να φάει μόνο του με το κουτάλι
• Συνεργάζεται για το ντύσιμο, π.χ. βγάζει τα παπούτσια του
• Μένει όρθιο σε καθιστή θέση
• Προσπαθεί να μιμηθεί χειρονομίες
• Κρατάει το μπουκάλι του μόνο του
• Χρησιμοποιεί ήρεμες και συνεχείς κινήσεις ώστε να πιάσει αδρά αντικείμενα
• Κάθεται χωρίς υποστήριξη
• Πίνει από φλιτζάνι
• Τραβά έπιπλα ώστε να στηρίξει τον εαυτό του
• Παίζει μπάλα με έναν ακόμα
• Έχει αδυναμία στόχευσης και ικανότητες πετάγματος ενός αντικειμένου
• Ευχαριστιέται παιδικά παιχνίδια

• Αρχίζει να προτιμά τα οικεία πρόσωπα του περιβάλλοντος του 
• Μιμείται το κου- κου –τσα και τα παλαμάκια
• Αρχίζει να εστιάζει το βλέμμα του σε ερεθίσματα που κάποιος άλλος κοιτάζει ή δείχνει.
• Ξεκινάει μια βλεμματική αλληλεπίδραση με ένα πρόσωπο αναφοράς
• Χαιρετάει
• Αρχίζει να χαϊδεύει και να αγκαλιάζει οικεία πρόσωπα
• Ενεργητική εξερεύνηση του περιβάλλοντός του (ρίχνουν κάτω τα παιχνίδια τους, τα βάζουν στο στόμα τους, τα επεξεργάζονται με διαφορετικούς τρόπους)
• Δείχνει στον ενήλικα κάτι που κρατάει 

• Τοποθετεί ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο για να πιάσει και ένα δεύτερο αντικείμενο
• Βρίσκει ένα παιχνίδι που έχουμε κρύψει κοντά του

• Δεν αναζητά ποτέ γύρω του γνωστά αντικείμενα όταν αναφέρεστε σε αυτά.
• Δεν μιμείται απλές δράσεις του ενήλικα (όπως είναι τα παλαμάκια και ο χαιρετισμός)
• Δε κοιτάει αυτόν που τον φωνάζει με το όνομα του.
• Δεν υπάρχει κάποιος ρυθμός στο βάδισμά του

• Αντιλαμβάνεται το «ναι» και το «όχι»
• Ανταποκρίνεται σε απλές εντολές
• Καταλαβαίνει και ανταποκρίνεται στο όνομα του
• Χρησιμοποιεί ηχητικές προσεγγίσεις
• Αντιλαμβάνεται λέξεις για απλά αντικείμενα (π.χ. φλιτζάνι, παπούτσι, χυμός)
• Ακούει και μιμείται περισσότερους ήχους
• Χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά τα ουσιαστικά (μαμά, μπαμπά)
• Μιμείται τους ήχους της ομιλίας των ανθρώπων
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεων
• Βαβίζει χρησιμοποιώντας μακριά και κοντά σύνολα ήχων
• Πραγματοποιεί ένα ευρύ φάσμα ήχων
• Ξεκινάει και χρησιμοποιεί ήχους ομιλίας για να τραβήξει την προσοχή 
• Ακούει όταν του μιλάνε
• Ξεκινά την αντικατάσταση του βαβίσματος σε ασυνάρτητη ομιλία
• Χρησιμοποιεί ηθελημένα το λόγο για πρώτη φορά 

• Μπουσουλάει
• Στέκεται ή περπατά με βοήθεια
• Προσπαθεί να φάει μόνο του με το κουτάλι
• Συνεργάζεται για το ντύσιμο, π.χ. βγάζει τα παπούτσια του
• Μένει όρθιο σε καθιστή θέση
• Προσπαθεί να μιμηθεί χειρονομίες
• Κρατάει το μπουκάλι του μόνο του
• Χρησιμοποιεί ήρεμες και συνεχείς κινήσεις ώστε να πιάσει αδρά αντικείμενα
• Κάθεται χωρίς υποστήριξη
• Πίνει από φλιτζάνι
• Τραβά έπιπλα ώστε να στηρίξει τον εαυτό του
• Παίζει μπάλα με έναν ακόμα
• Έχει αδυναμία στόχευσης και ικανότητες πετάγματος ενός αντικειμένου
• Ευχαριστιέται παιδικά παιχνίδια

• Αρχίζει να προτιμά τα οικεία πρόσωπα του περιβάλλοντος του 
• Μιμείται το κου- κου –τσα και τα παλαμάκια
• Αρχίζει να εστιάζει το βλέμμα του σε ερεθίσματα που κάποιος άλλος κοιτάζει ή δείχνει.
• Ξεκινάει μια βλεμματική αλληλεπίδραση με ένα πρόσωπο αναφοράς
• Χαιρετάει
• Αρχίζει να χαϊδεύει και να αγκαλιάζει οικεία πρόσωπα
• Ενεργητική εξερεύνηση του περιβάλλοντός του (ρίχνουν κάτω τα παιχνίδια τους, τα βάζουν στο στόμα τους, τα επεξεργάζονται με διαφορετικούς τρόπους)
• Δείχνει στον ενήλικα κάτι που κρατάει 

• Αφαιρεί μέχρι έξι αντικείμενα μέσα από ένα κου
• Εκτελεί απλές εντολές μίμησης όταν του ζητηθεί (πχ. να κάνει παλαμάκια)
• Δείχνει ένα μέρος του σώματος 
• Μουτζουρώνει στο χαρτί

• Δεν ανταλλάσσει ήχους μαζί σας σαν κάποιο διάλογο.
• Δεν ανταποκρίνεται σε απλές ερωτήσεις << Όπως που είναι το παιχνίδι σου>>
• Δεν δείχνει ενδιαφέρον για να ξεκινήσει παιχνίδια μαζί σας. 
• Αναπτύσσει το μοναχικό παιχνίδι περισσότερο. Προτιμάει να παίζει μόνο του 

• Πλέον αρχίζει να χρησιμοποιεί λέξεις
• Το εκφραστικό του λεξιλόγιο αποτελείται από περισσότερες των 50 λέξεων
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο περισσότερο των 300 λέξεων
•  Ξεκινάει να συνδυάζει ουσιαστικά και ρήματα  
• Χρησιμοποιεί την κατάλληλη προσωδία/ επιτονισμό στις ερωτήσεις
•  Η ομιλία του αρχίζει να γίνεται καταληπτή και στους ξένους (25-50%)
• Απαντάει σε ερωτήσεις του τύπου «που είναι αυτό;»
• Του αρέσει να ακούει ιστορίες
• Ξέρει τουλάχιστον 5 μέρη του σώματος
• Ονομάζει σωστά ορισμένα οικεία αντικείμενα

• Περπατάει χωρίς βοήθεια
• Περπατάει πλαγίως και πίσω
• Χρησιμοποιεί παιχνίδια που χρειάζονται τράβηγμα
• Λέει προσευχές
• Ευχαριστιέται παίζοντας με τη λάσπη
• Σηκώνει από κάτω αντικείμενα χωρίς να πέφτει
• Στέκεται με ενωμένες τις φτέρνες
• Ανεβαίνει και κατεβαίνει τις σκάλες με βοήθεια
• Πηδάει μέχρι και την απόσταση των 12 ιντσών
• Αναρριχάται και στέκεται πάνω σε καρέκλα
• Στρίβει το κεφάλι του όταν περπατάει
• Αντιλαμβάνεται την κεντρική χρήση βασικών αντικειμένων 
• Φτιάχνει πύργο με τρεις κύβους

• Παίρνει ένα βιβλίο και το δίνει σε κάποιον ενήλικα για να το δουν μαζί

• Τραβάει την προσοχή του ενήλικα για να του δείξει ένα παιχνίδι ή μία κατάσταση που του προκαλεί ενδιαφέρον

• Αρχίζει να αναγνωρίζει την έννοια του εαυτού του

• Αρχίζει να αναγνωρίσει όταν κάτι δεν είναι σωστό 

• Αρχίζει να μοιράζεται πράγματα ή παιχνίδια

• Αρχίζει να αναπτύσσει το συμβολικό παιχνίδι 

• Ταύτιση αντικειμένων

• Αναγνώριση μερών του σώματός του

• Αναγνωρίζει το όνομά του

• Εκτελεί απλές εντολές συνεργασίας (για παράδειγμα κάθισε, στείλε φιλί)

• Μίμηση απλών πράξεων των ενηλίκων

• Δαχτυλοδείξιμο  εικόνας που έχει κατονομάσει ο ενήλικας

• Δε μπορεί να χρησιμοποιήσει ούτε μια λέξη
• Δυσκολεύεται να παρακολουθήσει μια μικρή πρόταση
• Δε του αρέσει όταν λαμβάνει μεγάλη προσοχή.
• Δεν κοιτάζει συχνά γύρω του να δει από πού έρχονται οι ήχοι.
• Του αρέσει το μοναχικό παιχνίδι. 

• Κατανοητός λόγος κατά 50-75%
• Κατανοεί το «ένα» και τα «πολλά»
• Ονομάζει τις σωματικές του ανάγκες 
• Ζητάει αντικείμενα λέγοντας το όνομά τους
• Ονομάζει εικόνες που βλέπει σε βιβλία
• Γνωρίζει διάφορα μέρη του σώματος με το όνομα τους
• Ακολουθεί απλές εντολές και απαντάει σε απλές ερωτήσεις
• Ευχαριστιέται να ακούει μικρές ιστορίες, τραγούδια και ποιήματα 
• Δημιουργεί φράσεις 3-4 λέξεων 
• Χρησιμοποιεί κάποιες προθέσεις, άρθρα, ρήματα σε ενεστώτα χρόνο, πληθυντικό αριθμό και ανώμαλους τύπους στον αόριστο χρόνο
• Συνεχίζει τη χρήση ηχολαλίας όταν συναντάει δυσκολίες στο λόγο του
• Το αντιληπτικό του λεξιλόγιο περιλαμβάνει 500 έως 900 λέξεις ή περισσότερες
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 50 έως 250 ή περισσότερων λέξεων (αναπτύσσεται με μεγάλους ρυθμούς αυτό το διάστημα)  
• Μεγαλώνει το εύρος της ταχύτητας ομιλίας
• Χρησιμοποιεί σωστά τα φωνήεντα και κάποια αρχικά σύμφωνα (σε αρχική θέση)
• Συχνά παραλείπει ή αντικαθιστά μεσαία σύμφωνα
• Παράγει περίπου 27 σύμφωνα
• Χρησιμοποιεί το βοηθητικό ρήμα «είναι» 
• Χρησιμοποιεί ορισμένα ομαλά ρήματα σε αόριστο χρόνο.

• Περπατάει με παιδικό βάδισμα
• Ξεκινάει να αναπτύσσει ρυθμό
• Ανεβαίνει και κατεβαίνει τις σκάλες μόνο του
• Πηδάει από το έδαφος με τα δύο πόδια
• Ισορροπεί για ένα δευτερόλεπτο με το ένα πόδι
• Περπατάει στα ακροδάχτυλα
• Γυρνάει τις σελίδες είτε μία- μία, είτε δυο ή τρεις μαζί
• Με υπόδειξη, διπλώνει πρόχειρα ένα χαρτί στα δυο
• Κατασκευάζει πύργο με έξι κύβους
• Ζωγραφίζει
• Χρησιμοποιεί κασετίνα με όργανα γραφής
• Σχεδιάζει με κινήσεις όλου του χεριού
• Πατάει και περιστρέφει το κορμό του όταν πατάει ένα αντικείμενο
• Πίνει από ποτήρι με το ένα χέρι

• Αρχίζει να αναγνωρίζει την έννοια της συνεργασίας
• Αρχίζει να εκφράζει το ευχαριστώ και το παρακαλώ σε ανάλογες συνθήκες με βοήθεια
• Είναι σε θέση να επιλέξει ανάμεσα σε δύο πράγματα
• Παίζει κοντά στους συνομήλικους του, επιλέγοντας τα δικά του παιχνίδια 

• Κατονομασία γνωστών εικόνων και αντικειμένων με ήχους
• Ταυτίζει διάφορα αντικείμενα (για παράδειγμα χρώματα, σχήματα)
• Αναγνωρίζει το πάνω/ κάτω και το μέσα/ έξω
• Σχηματίζει κάθετες και οριζόντιες γραμμές
• Σχηματίζει κύκλο
• Αναγνωρίζει το μεγάλο και το μικρό
• Κατονομασία διαφορετικών πράξεων 
• Εκτέλεση σύνθετων εντολών συνεργασίας 

• Δε φαίνεται να χρησιμοποιεί καινούριες λέξεις.
• Χρησιμοποιεί μεμονωμένες λέξεις και δεν τις συνδυάζει.
• Δε θέλει να παίξετε μαζί του.
• Δεν τον ενδιαφέρει το παιχνίδι εξερεύνησης ή το λειτουργικό παιχνίδι.
• Δε καταλαβαίνει τι του λέτε.
• Δε μπορεί να συγκεντρωθεί.

• Αντιλαμβάνεται τις λειτουργίες των αντικειμένων
• Αντιλαμβάνεται τις διαφορές στις έννοιες (σταμάτα- συνέχισε, μεγάλο- μικρό, μέσα-έξω)
• Ακολουθεί σύνθετες εντολές που περιλαμβάνουν 2 ή 3 μέρη
• Απαντάει σε απλές ερωτήσεις (τι, ποιος, που, γιατί)
• Κάνει απλές ερωτήσεις και ζητά λεπτομέρειες στις απαντήσεις που του δίνονται
• Χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει συναισθήματα
• Κάνει προτάσεις με 4-5 λέξεις
• Επαναλαμβάνει προτάσεις με 6-13 λέξεις με ακρίβεια
• Χρησιμοποιεί επαρκώς ομαλούς πληθυντικούς, κτητικές αντωνυμίες και ρήματα αορίστου χρόνου
• Γνωρίζει τα περισσότερα αντικείμενα με το όνομα τους
• Παρατηρεί τους ενήλικους 
• Μπορεί να συνεχίσει να χρησιμοποιεί την ηχολαλία
• Χρησιμοποιεί ρήματα και ουσιαστικά πιο συχνά σε προτάσεις
• Ψιθυρίζει
• Κατέχει το 50% των συμφώνων και των συμφωνικών συμπλεγμάτων
• Η ομιλία του είναι καταληπτή κατά 80%
• Αντιλαμβάνεται το παρελθόν και το μέλλον
• Βελτιώνεται η χρήση της γραμματικής του στις προτάσεις
• Μπορεί να συζητάει

• Κλωτσάει μια μπάλα μπροστά
• Γυρνάει μία-μία τις σελίδες
• Μαθαίνει να χρησιμοποιεί το ψαλίδι
• Τρέχει και παίζει μόνο του παιχνίδια δράσης
• Κατασκευάζει πύργο 9 κύβων
• Ανεβαίνει και κατεβαίνει σκάλες με διαφορετικό πόδι ανά σκαλί
• Ισορροπεί και περπατάει στα ακροδάχτυλα
• Ξεκουμπώνει αλλά δεν μπορεί να κουμπώσει
•   Κρατάει μαρκαδόρο με την παλάμη και τα δάχτυλα του και όχι με τη γροθιά του
• Χρησιμοποιεί το ένα από τα δυο του χέρια για τις περισσότερες δραστηριότητες
• Εντοπίζει ένα τετράγωνο, αντιγράφει έναν κύκλο και μιμείται οριζόντια χτυπήματα
• Φοράει παπούτσια, αλλά όχι απαραίτητα στο σωστό πόδι
•  Χειρίζεται τρίκυκλο ποδήλατο
• Χοροπηδάει με τα δυο πόδια
• Χρησιμοποιεί κουτάλι χωρίς να χύνει την τροφή
• Ανοίγει την πόρτα, γυρνώντας το πόμολο

•  Αρχίζει να προτιμά την αλληλεπίδραση με συνομηλίκους, κάτι που εκδηλώνεται με την προτίμηση των παιχνιδιών των συνομηλίκων
• Ανάπτυξη του παράλληλου παιχνιδιού 
• Αναγνωρίζει και κατονομάζει τα συναισθήματα 
• Μιμείται τους συνομήλικους 
• Χαιρετάει οικεία και γνωστά πρόσωπα
• Στα ομαδικά παιχνίδια είναι σε θέση να τηρεί τους κανόνες 
• Εκφράζει το ευχαριστώ και το παρακαλώ χωρίς βοήθεια τις περισσότερες φορές
• Περιμένει τη σειρά του

• Κατονομάζει το μεγάλο και το μικρό
• Κατονομάζει τρία χρώματα και τρία σχήματα
• Ζωγραφίζει απλά σχήματα μιμούμενο κάποιον ενήλικα
• Αναγνωρίζει τα αντίθετα (αγόρι κορίτσι/ μακρύ κοντό/ ελαφρύ βαρύ) 
• Επαναλαμβάνει μιμούμενο τραγούδια
• Αναγνωρίζει τη χρηστικότητα των αντικειμένων
• Μετράει μέχρι το δέκα
• Ταξινόμηση αντικειμένων βάσει κατηγορίας
• Φτιάχνει παζλ με λίγα κομμάτια 

• Δεν  καταλαβαίνει τι λέτε
• Λέει συχνά πράγματα που σας φαίνονται άσχετα.
• Δεν φτιάχνει προτάσεις με παραπάνω από δύο ή τρεις λέξεις μόνο.
• Δε μπορεί να συγκεντρωθεί
• Δε χρησιμοποιεί καμιά γραμματική κατάληξη
• Δεν παίζει με άλλα παιδιά
• Δεν κάνει ποτέ ερωτήσεις
• Δε δείχνει κανένα ενδιαφέρον για ιστορίες

• Αντιλαμβάνεται την έννοια των αριθμών μέχρι το 3
• Αντιλαμβάνεται έννοιες χώρου-χρόνου
• Αναγνωρίζει τουλάχιστον 1 με 3 χρώματα
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο μεγαλύτερο από 2.500 λέξεις
• Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1.000 έως 2.000 ή περισσότερων λέξεων
• Παρακολουθεί απλές, μικρές ιστορίες
• Κάνει ερωτήσεις για τη λειτουργία των πραγμάτων
• Συντάσσει γραμματικά σωστά τις προτάσεις
• Κάνει προτάσεις 4 με 8 λέξεων
• Μπορεί να δώσει απάντηση σε ερωτήσεις 2 μερών
• Ρωτά τη σημασία λέξεων
• Ο ρυθμός των λέξεων που χρησιμοποιεί μπορεί να φτάσει τις 186 λέξεις/λεπτό
• Μειώνει το συνολικό αριθμό των επαναλήψεων στο λόγο του
• Ευχαριστιέται με τις ρύμες, το ρυθμό και τις ψευδολέξεις
• Παράγει τα σύμφωνα με μεγαλύτερη ακρίβεια (περίπου 90%)
• Παρατηρείται σημαντική μείωση των επίμονων ηχητικών παραλείψεων και αντικαταστάσεων 
• Αναμεταδίδει επακριβώς μεγάλες ιστορίες
• Μπορεί να ακούσει με προσοχή ιστορίες και να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με αυτές
• Χρησιμοποιεί ανώμαλους πληθυντικούς, κτητικές αντωνυμίες, μελλοντικούς χρόνους, αντανακλαστικές αντωνυμίες και συγκριτικά μορφήματα σε προτάσεις

• Αντιλαμβάνεται πως λειτουργούν τα παιχνίδια με ρόδες
• Πηδάει πάνω από αντικείμενα 6 ιντσών και προσγειώνεται και με τα δυο πόδια
• Πετάει την μπάλα προς μια κατεύθυνση
• Ισορροπεί με το ένα πόδι για λίγα δευτερόλεπτα 
• Μπορεί να πάει τουαλέτα μόνο του 
• Τα πόδια του έχουν ικανοποιητική δύναμη
• Σχεδιάζει σχήματα
• Μπορεί να κατεβαίνει σκάλες χωρίς τη βοήθειά σας
• Μεταφέρει ποτήρι με νερό χωρίς να το χύσει
• Χαίρεται να κόβει χαρτιά και να κολλάει διάφορες κατασκευές

• Ανάπτυξη του συντροφικού παιχνιδιού (όπου τα παιδιά επιλέγουν να παίξουν μαζί με τους συνομήλικους τους)
• Ανάπτυξη του συνεργατικού παιχνιδιού (όπου τα παιδιά επιλέγουν να παίξουν μαζί με τους συνομήλικους τους ακολουθώντας διάφορους κανόνες συνεργασίας)
• Αρχίζει να εμπλέκεται ενεργητικά σε συζητήσεις ενηλίκων
• Ρωτάει για να πάρει κάτι που ανήκει σε κάποιον άλλον 
• Αρχίζει να ζητάει συγνώμη χωρίς βοήθεια 

• Κατονομασία περισσότερων των εφτά χρωμάτων
• Κατονομασία των αντιθέτων (πχ μακρύ κοντό)
• Κατονομασία της ώρας και της ημέρας
• Κατονομασία κάποιων χρημάτων
• Ταύτιση γραμμάτων και αριθμών
• Ταύτιση διπλών και τριπλών χρωμάτων που περιέχει ένα αντικείμενο
• Μετράει μέχρι το είκοσι
• Τοποθέτηση αντικειμένων δίπλα και στο πλάι
• Κατονομασία ενεργειών με τη σειρά (πρώτα, έπειτα, στο τέλος) 

• Δείχνει μπερδεμένο, σαν να μην καταλαβαίνει τι του λέτε
• Δε μπορεί να συγκεντρωθεί για παραπάνω από λίγα λεπτά.
• Δε χρησιμοποιεί ποικιλία γραμματικών τύπων. 
• Η ομιλία του δεν είναι σαφής
• Δεν κάνει ερωτήσεις.
• Δεν παίζει με άλλα παιδιά.
• Δεν ενδιαφέρεται για την αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά. Προτιμάει το μοναχικό παιχνίδι 

• Γνωρίζει 6 βασικά χρώματα και 3 βασικά σχήματα
• Κατανοεί και εκτελεί εντολές που απαρτίζονται από 3 μέρη
• Χρησιμοποιεί το  «πως;» στις ερωτήσεις του
• Απαντά όταν του λένε «γεια» ή αν τον ρωτήσουν «τι κάνεις;»
• Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο τουλάχιστον 10.000 λέξεων
• Γνωρίζει τα αντίθετα
• Ονομάζει σε σειρά τις ημέρες της εβδομάδας
• Μετράει σε σειρά μέχρι το 30
• Ρωτάει και ανταλλάσσει πληροφορίες
• Χρησιμοποιεί λεπτομέρειες στις προτάσεις
• Τραγουδάει
• Επικοινωνεί με επιτυχία με ενήλικες και άλλα παιδιά

• Περπατάει προς τα πίσω με εναλλαγή φτέρνας- δαχτύλων
• Κάνει τούμπα
• Κόβει σε ευθεία γραμμή με το ψαλίδι
• Γράφει κάποια κεφαλαία γράμματα
• Κόβει το φαγητό με το μαχαίρι
• Δένει τα παπούτσια του
• Κατασκευάζει περίπλοκες κατασκευές με τουβλάκια
• Κάνει πατίνια, ποδήλατο κτλ. 
• Συγκριτικά χρησιμοποιεί εργαλεία μινιατούρες
• Κουμπώνει τα ρούχα του, πλένει το πρόσωπο του και μαζεύει τα παιχνίδια του
• Πιάνει την μπάλα με τα χέρια του

• Αρχίζει να επεξηγεί τους κανόνες μίας συνθήκης (όπως είναι για παράδειγμα το παιχνίδι) σε τρίτους
• Αρχίζει να εκφράζει λεκτικά το τί νιώθει και γιατί
• Αρχίζει να επιλέγει τους φίλους του
• Αρχίζει να μιμείται πιο σύνθετους ρόλους στο πλαίσιο του συμβολικού του παιχνιδιού (για παράδειγμα ο αστυνομικός)
• Συμμετοχή σε ποιο σύνθετα παιχνίδια που απαιτούνται πιο σύνθετες νοητικές δεξιότητες

• Κατονομασία δεξί και αριστερό
• Αναγνώριση των κεφαλαίων και των πεζών γραμμάτων του αλφάβητου
• Κατονομασία των γραμμάτων του αλφάβητου
• Γραφή του ονόματός
• Κατονομασία του πρώτου δεύτερου τρίτου κτλ.
• Ταύτιση πεζών και κεφαλαίων γραμμάτων
• Κατονομασία των ημερών της εβδομάδας
• Απλοί συνδυασμοί πρόσθεσης και αφαίρεσης
• Είναι σε θέση να διαβάζει δέκα λέξεις 
• Μετράει μέχρι το εκατό 

• Ονομάζει γράμματα, νομίσματα και αριθμούς
• Αντιλαμβάνεται το δεξιά και αριστερά
• Κάνει σύνθετες περιγραφές
• Συμμετέχει σε συζητήσεις 
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 λέξεων
• Αντιλαμβάνεται την έννοια του χρόνου (ώρα)
• Λέει την αλφαβήτα
• Μετρά μέχρι το 100 σε σειρά έστω και μηχανικά
• Χρησιμοποιεί κατάλληλα τα περισσότερα μορφολογικά μορφήματα
• Χρησιμοποιεί κατάλληλα την παθητική φωνή

• Ευχαριστιέται τις έντονες δραστηριότητες όπως το τρέξιμο, το άλμα, τους αγώνες, τη γυμναστική, να παίζει σκάκι και να αγωνίζεται σε ομαδικά αθλήματα
• Επιδεικνύει μειούμενο ενδιαφέρον για το γράψιμο και τη ζωγραφική
• Σχεδιάζει, αναγνωρίσιμα, έναν άντρα, ένα δέντρο και ένα σπίτι
• Χρησιμοποιεί γραφή ενήλικου τύπου αλλά αργεί και δυσκολεύεται
• Σχεδιάζει εικόνες αλλά δεν είναι πάντα κατανοητές
• Τρέχει ελαφρά στα ακροδάχτυλα
• Περπατά πάνω σε δοκό ισορροπίας
• Κόβει απλά σχήματα
• Χρωματίζει μέσα σε περίγραμμα
• Επιδεικνύει εδραιωμένη πλευρίωση
• Ντύνεται εξ’ ολοκλήρου μόνο του
• Πλένει τα δόντια του χωρίς βοήθεια
• Ακολουθεί απαιτητικούς ρυθμούς